Güneş Sistemindeki Gezegenler ve Özellikleri

Güneş Sisteminde bulunan gezegenler ve özellikleri hakkında ilginç bilgiler

Günümüzde bağlı bulunduğumuz yıldız sistemi olan Güneş Sistemi’nin içerisinde gezegen olarak bilinen 8 gök cismi bulunuyor. Bu gezegenler Güneş’e uzaklıklarına göre en yakından en uzağa doğru; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür.

Ayrıca gezegen tanımına tam olarak uymamalarından dolayı cüce gezegenler olarak adlandırılan cisimlerde vardır. Bunlar ise; Ceres, Haumea, Eris, Makemake ve 2006 yılında gezegen statüsünden çıkarılan Plüton’dur. Plüton’un neden gezegen statüsünü kaybettiği ile ilgili “Plüton neden gezegen değil” konumuzda geniş bilgi bulabilirsiniz.

Gezegen tanımı günümüzde Plüton’dan dolayı oldukça tartışmalı bir konudur. Ancak bu her zaman böyle olmamıştır. 1978 yılında Plüton’un uydusu Charon’un keşfine kadar, gezegen tanımını sorgulamaya yöneltecek herhangi bir keşif gerçekleşmediği için, gezegenleri tanımlamak gerekli değildi. O zamana kadar gezegenin tanımı: Güneş’in yörüngesinde bulunmak, güneş ışığını yansıtmak ve uydu, asteroid, kuyrukluyıldız harici bir cisim olmaktı.

2018 yılında ise gezegen tanımı bazı maddeler ile belirleniyor. Bunlar: Güneş’in yörüngesinde bulunmak, yerçekimi kuvveti ile şeklini küreye döndürebilecek kadar kütleye sahip olmak ve bulunduğu bölgedeki hakim gezegen olmak. Bu gezegen olma koşullarındaki maddelere uyan Güneş Sistemi’ndeki 8 gezegen, Dokuzuncu Gezegen veya Gezegen X isimleriyle aranan gezegen bulunamadığı sürece sabit olacaklar.


Gezegen Türleri

Güneş Sistemi’ndeki gezegenler fiziksel özelliklerine göre, Karasal ve Gaz Devleri olarak ikiye ayrılırlar.

Gezegen Türleri: Karasal Gezegenler ve Gaz Devleri
Güneş Sistemi’nin Şeması

Karasal Gezegenler

Kayalık gezegen olarak da bilinen karasal gezegenlerin büyük bölümü silikat kayaları ve metallerden oluşurlar. En büyük karakteristik özellikleri yoğunlukları ve kayalık yapılarıdır. Güneş Sistemindeki karasal gezegenler, Güneş’e gaz devlerinden daha yakın oldukları için iç sistem gezegenleri olarak da bilinirler.

Karasal kelimesi Dünya’nın Latince ismi olan Terra kelimesinden gelmektedir. Karasal gezegenlerin yapıları Dünya’nınkine benzediği için bu ismi almışlardır.

Güneş Sistemi’nde 4 Karasal Gezegen bulunuyor: Merkür, Venüs, Dünya ve Mars. Güneş Sistemi içerisinde bu gezegenlerden Venüs, Dünya ve Mars canlı yaşamı için uygun bölgede bulunuyor.

Gaz Devleri

Yapısının büyük bölümü kayalık olan karasal gezegenlerin aksine, gaz devleri hidrojen ve helyum gibi çoğunlukla gaz halindeki maddelerden oluşurlar. Ama tamamen gaz değillerdir. Gaz devleri, büyük bir bölümü çekirdeğinde bulunmak üzere kayalık malzemeler de bulundururlar.

Gaz devlerinin karasal gezegenlerden en büyük farkı isimlerinden de anlaşılacağı üzere boyutlarıdır. Karasal gezegenlere oranla devasa olan bu gezegenler, çoğunluğunun gazdan oluşması sebebiyle daha düşük yoğunluğa sahiptirler. Satürn, gaz devleri arasındaki en düşük yoğunluğa sahip gezegendir. Suda bile batmayacak kadar düşük yoğunluktadır.

NASA, gaz devleri ile ilgili yaptığı açıklamada, aslında Jüpiter ve Satürn gezegenlerinin gaz devleri olarak anıldığını, Uranüs ve Neptün’ün daha farklı yapılarından dolayı buz devleri olarak adlandırıldığını belirtti. Bunun nedeni, Uranüs ve Neptün’ün çoğunlukla su, amonyak ve metandan oluşmalarıdır.


Gezegenler ve Özellikleri

Güneş Sisteminde bulunan 8 gezegenin önemli özellikleri aşağıdaki gibidir.

Merkür ile ilgili bilgiler

Merkür

  • Güneş’in etrafındaki yörünge turunu hızlı tamamlamasından dolayı ismini antik Roma haberci tanrısı Merkür’den almaktadır.
  • Güneş’e en yakın gezegendir. Güneş’e olan mesafesi 57,909,000 kilometredir.
  • Güneş Sistemindeki en küçük gezegendir. Çapı yaklaşık 4,878 kilometredir.
  • 1 gün uzunluğu, 58.6 Dünya gününe eşittir.
  • Güneş’in etrafındaki yörüngesini tamamlama süresi, yani 1 Merkür yılı, 88 Dünya günüdür.
  • Herhangi bir uydusu bulunmamaktadır.
  • Yoğunluğu en yüksek ikinci gezegendir.
  • Yüzey sıcaklığı en yüksek olan ikinci gezegendir. Güneş’e yakın olmasına karşın yüzey sıcaklığı oldukça değişkendir. Sıcaklık -170 ile 450°C arasındadır.
  • Şimdiye kadar 2 uzay aracı tarafından ziyaret edildi. Mariner 10 ve MESSENGER.

Venüs

  • İsmini görünüşü nedeniyle antik Roma aşk ve güzellik tanrıçasından almaktadır.
  • Güneş’e en yakın ikinci gezegendir. Güneş’e ortalama uzaklığı 108,209,000 kilometredir.
  • Güneş Sistemindeki en büyük altıncı gezegendir. Çapı yaklaşık 12,104 kilometredir.
  • Dünyadan görülebilen objeler arasında, Güneş ve Ay’ın ardından en parlak üçüncü cisimdir.
  • Yörüngesini 225 Dünya gününde tamamlıyor. 1 Venüs yılı = 225 Dünya günü
  • Kendi eksenindeki turunu ise, 243 günde tamamlıyor. 1 Venüs günü = 243 Dünya günü
  • Herhangi bir uydusu bulunmuyor.
  • Yoğunluğu en yüksek üçüncü gezegendir.
  • Aralarındaki birçok benzerlikten dolayı Dünyanın ikizi olarak da biliniyor.
  • Venüs’ün eksen eğimi bulunmadığı için mevsimler oluşmaz.
  • Güneş sistemindeki en sıcak gezegendir. Atmosferinin yoğunluğundan dolayı ortalama yüzey sıcaklığı 462 °C ‘dir.
  • Venüs, diğer birçok gezegene göre ters yönde döner.
  • Dünya’ya en yakın gezegendir.

Venüs ve Dünya
Benzer Gezegenler – Venüs ve Dünya

Dünya

  • Güneş’e en uzak üçüncü gezegendir. Ortalama mesafesi, 149,598,000 kilometredir.
  • Güneş Sisteminde büyüklük sıralamasında beşinci, karasal gezegenler arasında ise en büyük gezegendir. Çapı 12,760 kilometredir.
  • Güneş’in etrafındaki yörüngesini ortalama 365 günde tamamlıyor. Her yıl değişkendir.
  • 1 gün uzunluğu, 23 saat 56 dakikadır.
  • 1 adet uydusu bulunmaktadır. (Ay)
  • Güneş Sistemindeki yoğunluğu en yüksek gezegendir.
  • Günümüze kadar keşfedilen gezegenler arasında yaşanabilir tek gezegendir.
  • Yüzey sıcaklığı -88 ile 60 °C arasındadır.

Mars

  • Renginin kızıl olmasından dolayı ismini antik Roma savaş tanrısı Mars’tan almıştır.
  • Kızıl Gezegen olarak da bilinir.
  • Güneş’e en uzak dördüncü gezegendir. Güneş’e ortalama mesafesi, 227,943,000 kilometredir.
  • Güneş Sistemindeki en küçük ikinci gezegendir. Çapı ekvator bölgesinde 6,792 kilometredir.
  • Güneş’in etrafındaki yörüngesini 687 günde tamamlıyor. 1 Mars yılı = 687 Dünya günü
  • Mars’ın 1 gün uzunluğu, 24 saat 37 dakikadır.
  • Mars, 2 uyduya sahiptir. (Deimos ve Phobos)
  • En çok uzay aracı gönderilen gezegendir. Ama aynı zamanda başarı oranı da son derece düşüktür. 40 uzay aracının sadece 18 i başarılı oldu.
  • Yüzey sıcaklığı -87 ile -5 °C arasındadır.

Gaz Devleri: Jüpiter ve Satürn

Jüpiter

  • Güneş Sistemindeki hem hacim hem de kütle olarak en büyük gezegendir. Çapı ekvatorda 142,984 kilometredir.
  • Büyüklüğünden dolayı ismini antik Roma’da tanrıların kralı olarak bilinen Jüpiter’den almaktadır.
  • Jüpiter, Güneş’in yörüngesindeki turunu 11.9 yılda tamamlıyor. 1 Jüpiter yılı = 11.9 Dünya yılı
  • Güneş Sistemindeki en kısa gün uzunluğuna sahip gezegendir. 1 Jüpiter günü = 9 saat 55 dakika
  • Dünya’dan çıplak gözle görülebilen cisimler arasındaki en parlak dördüncü cisimdir.
  • Yerçekimi kuvveti en yüksek gezegendir.
  • Jüpiter şu ana kadar keşfedilmiş 79 uyduya sahiptir. (Jüpiter’in uyduları: Europa, Ganymede, Io, Calisto ve diğerleri)
  • Güneş Sistemindeki en büyük uydu Ganymede’dir. 5262 kilometrelik çapı ile Merkür’den büyüktür.
  • Günümüze kadar 9 farklı uzay aracı tarafından ziyaret edilmiştir.(Pioneer 10 ve 11, Voyager 1 ve 2, Galileo, Cassini, Ulysses, New Horizons ve son olarak Juno)

Satürn

  • Güneş’e en uzak altıncı gezegendir. Güneş’e ortalama mesafesi, 1,426,666,000 kilometredir.
  • İsmini antik Roma mitolojisinde Jüpiter’in babası olan Satürn’den almıştır.
  • Satürn, Jüpiter’in ardından Güneş Sistemindeki en büyük ikinci gezegendir. Ekvator çapı, 120,536 kilometredir.
  • Dönüş hızı ve yoğunluğundan kaynaklı olarak, ekvator çapı ile kutup çapı oranı en düşük gezegendir.
  • Satürn yörüngesini 29.5 yılda tamamlıyor. 1 Satürn yılı = 29.5 Dünya yılı
  • Satürn, Jüpiter’in ardından en hızlı dönen ikinci gezegendir. 1 Satürn günü = 10 saat 34 dakika
  • Güneş Sistemindeki yoğunluğu en düşük gezegendir.
  • Satürn’ün halkaları, diğer halkası olan gezegenlerle kıyaslandığında en ihtişamlı olanıdır.
  • Gezegenin 62 adet uydusu vardır. (Satürn’ün uyduları: Enceladus, Titan, Rhea, Mimas bunlardan bazılarıdır.)
  • Satürn 4 uzay aracı tarafından ziyaret edildi. (Voyager 1 ve 2, Pioneer 11 ve Cassini-Huygens)

Buz Devleri: Uranüs ve Neptün

Uranüs

  • Antik çağlarda keşfedilen gezegenlerin ardından keşfedilen ilk gezegendir. (bknz. Uranüsün Keşfi)
  • Güneş’e en uzak ikinci gezegen olan Uranüs’ün, Güneş’e ortalama mesafesi 2,870,658,000 kilometredir.
  • Uranüs’ün ekvator çapı 51,118 kilometredir. Ve bu özelliğiyle Güneş Sistemindeki en büyük üçüncü gezegendir.
  • Uranüs, yörüngesindeki turunu 84 yılda tamamlamaktadır.
  • Uranüs gün uzunluğu, 17 saat 14 dakikadır.
  • Gezegenin ekseni diğer gezegenler oranla neredeyse 90 derece farklıdır.
  • Satürn’ün ardından en az yoğunluğa sahip ikinci gezegendir.
  • Biraz sönük olsa da gezegenin 13 halkası bulunuyor.
  • Uranüs’ün 27 adet uydusu vardır. (Miranda, Titania, Ariel, Oberon…)
  • Uranüs sadece 1 uzay aracı tarafından ziyaret edildi. (Voyager 2)
  • Ortalama sıcaklığı -224 °C ‘dir.

Neptün

  • Güneş’e en uzak gezegendir. Güneş’e uzaklığı, Dünya’dan 30 kat daha fazladır. (30 Astronomik Birim)
  • Adını antik Roma denizlerin tanrısından almaktadır.
  • Yörüngesini 164.8 yılda tamamlıyor. 1 Neptün yılı = 164.8 Dünya yılı
  • Neptün’ün bir gün uzunluğu diğer gaz devleri gibi daha kısadır. (18 saat)
  • Neptün’ün atmosferi oldukça aktiftir. Saniyede 1340 kilometreye ulaşan fırtınalar vardır.
  • Sadece bir uzay aracı tarafından ziyaret edildi. (Voyager 2)
  • Günümüze kadar keşfedilen 14 uydusu bulunuyor. (Triton, Thalassa, Despina, Galatea…)
  • Ortalama sıcaklığı -214 °C ‘dir.

UzayCo

Bunları Biliyor Muydunuz

Yorumları Göster (1)