Kutup Yıldızı Nedir – Nasıl Bulunur
Herkesin bir kere de olsa ismini duyduğu, fakat insanların birçoğunun nerede olduğunu bilmediği veya yanlış bildiği Kutup (Kuzey) Yıldızı nedir? Nasıl bulunur?
Kutup (Kuzey) Yıldızı, aslında diğer yıldızlardan sadece tek farkı var bulunmaktadır: kuzey yönünü göstermek. Bu yıldız, sadece Dünya’nın Kuzey Yarımküresi’nde yaşayan insanlar tarafından görülebilen, yönünüzü kaybettiğinizde gece gökyüzünde kuzey yönünü bulmanızı sağlayan bir referans yıldızdır.
Bunun nedeni, Dünya’nın kuzey kutup bölgesinin üzerinde bulunduğu varsayılan kuzey gök kutbuna en yakın yıldız olmasından kaynaklanmaktadır. Dünya’nın kuzey yönü neredeyse bu yıldızı işaret ettiği için Dünya’da Kuzey Yarımküre üzerindeki hangi bölgeye giderseniz gidin, bu yıldız kuzey yönünü gösterecektir.
Kutup Yıldızı konusunda genel olarak yanlış bilinen konulardan biri; bu yıldızın gece gökyüzündeki en parlak yıldız olduğudur. Fakat, Kutup Yıldızı, gece gökyüzündeki en parlak yıldız değildir. Bunun böyle düşünülmesinin sebebi ise, çoğu kişinin keyfi olarak gökyüzündeki en önemli yıldızın, en parlak yıldız da olması gerektiğini düşünmesinden kaynaklanıyor.
Aslında, bu yıldız en parlak yıldızlar kategorisinde ismi bile geçmeyecek kadar sönük kalır. Polaris veya Kuzey Yıldızı isimleri ile de bilinen Kutup Yıldızı orta ölçek parlaklıkta bir yıldızdır. Gece gökyüzündeki en parlak yıldız kategorisinin lideri, yıldızlar ile az çok ilgisi olan herkesin tahmin edebileceği üzere Sirius isimli yıldızdır.
Kutup Yıldızı Nedir
Dünya’nın Kuzey ve Güney kutup bölgelerinin tam üzerinde bulunan ve kutup noktalarının işaret ettiği yıldızlara Kutup Yıldızı denir. Bu yıldızların çok önemli olmasının nedeni, Dünya’nın kendi çevresinde dönerken kullandığı eksenin doğrudan bu yıldızları işaret etmesinden kaynaklanıyor. Kutup Yıldızları, hiçbir zaman yer değiştirmezler. Diğer yıldızlar Dünya’nın kendi eksen dönüşü ve yörünge hareketi ile birlikte yer değiştirirken, kutup yıldızları yıl boyunca yaklaşık olarak yerini korurlar. Bu yüzden, herhangi bir yerde kaybolduysanız, bu yıldızlar güvenilir bir Kuzey ve Güney göstergesidir.
Kuzey Yıldızı Nedir
Kuzey Yıldızı olarak bilinen Polaris, dünyanın göksel kuzey kutbuna en yakın yıldızdır. Kuzey Yarımküre’nin herhangi bir bölgesinde sabit olarak her gece aynı noktada net bir şekilde görülebilir. Bu durum, onu matematiksel ve geometrik hesaplamalar yapmak için harika bir referans noktası haline getiriyor.
Aslında Kuzey Yıldızı ya da diğer ismiyle Polaris; Polaris A, Polaris B ve Polaris Ab’nin bulunduğu üçlü bir yıldız sistemidir. Polaris A(Sarı süper dev yıldız) ile onun yörüngesinde bulunan diğer iki yıldızın bulundukları üçlü yıldız sistemi çok uzak oldukları için tek bir ışık kaynağı olarak görünürler ve hepsi birlikte Kuzey Yıldızı olarak anılır.
Sistemin ana yıldızı olan Polaris A, güneşimizin kütlesinin yaklaşık altı katı kadardır. Polaris A, yörüngesinde bulunan Polaris Ab’ye yaklaşık 3.2 milyar kilometre, Polaris B’ye ise 380 milyar yıl uzaklıktadır. Polaris Ab ile Polaris B tıpkı güneşimiz gibi cüce yıldızlardır.
Küçük Ayı Takımyıldızının bir üyesi olan Polaris, Dünya’ya 430 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Dünya’ya olan uzaklığından dolayı parlaklığı yeterince anlaşılamayan Polaris, oldukça parlak bir Sarı Dev yıldızdır. Parlaklığı sistemimizin yıldızı olan Güneş ile karşılaştırıldığında, 3500 kat daha güçlüdür.
Güney Yıldızı Nedir
Güney Yıldızı olarak bilinen Sigma Octantis, Polaris kadar sağlıklı kullanılamamaktadır. Sigma Octantis, güney kutup noktasına en yakın çıplak gözle görülebilen yıldızdır. Fakat gerek görünen büyüklüğünün, gerek ise parlaklığının yeterli olmamasından dolayı pek güvenilir bir yön tayini aracı olarak görülmüyor. Çünkü, açık bir gecede bile görünemez hale gelebiliyor. Güney Haçı takımyıldızında bulunan Güney Yıldızı, Dünya’dan 275 ışık yılı uzaklıktaki bir sarı dev yıldızdır.
Kutup Yıldızı Nasıl Bulunur
Bu yıldız, bir şehrin ışıklarının arasında bile fark edilebilecek kadar parlaktır. Hatta, gökyüzündeki çoğu cismin görünmez olduğu Ay’ın dolunay evresinde bile, Kuzey Yıldız’ı çıplak gözle görülebilir. Bu nedenle, Kuzey Yarımküre’de Polaris’i bulmak, kuzey yönünü bildiğiniz anlamına gelir.
Polaris, Küçük Ayı takımyıldızında bulunur. 7 yıldızın birleştirilmesiyle oluşan Küçük Kepçe veya diğer ismiyle Küçük Cezve bu takımyıldızın içerisindedir. Kuzey Yıldızı olan Polaris, yıldızları oldukça sönük görünen Küçük Kepçe’nin sonunda bulunuyor.
Yıldızın Küçük Ayı üzerinde olduğunu bilsek de, Polaris’i bulmanın en iyi yolu Büyük Ayı takımyıldızı içerisinde bulunan yol gösterici iki yıldız olan, Dubhe ve Merak’ı kullanmaktan geçiyor. Bu iki yıldız Büyük Ayı’nın içerisindeki cezvenin dış kısmında bulunuyor. Yapmanız gereken şey basit. Sadece bu iki yıldız arasında bir çizgi çizin ve Küçük Kepçe’ye doğru yaklaşık 5 kat uzatın ve sonunda Polaris’i bulmuş olacaksınız. Eğer kafanızda soru işaretleri oluştuysa aşağıdaki görseli inceleyin.
Büyük Kepçe ve Küçük Kepçe’yi gece gökyüzünde tanımakta çekiyorsanız, bu iki takım yıldız ile ilgili şu bilgileri öğrenmek fayda sağlayacaktır. Biri dik olduğunda diğeri baş aşağı olacak şekildedir. Yani cezvelerin kulpları her zaman birbirine zıt olarak uzanacaktır. Ayrıca, Büyük Cezve tüm bir gün boyunca Polaris’in etrafından dönüp dursa da, Dubhe ve Merak sürekli olarak Polaris’i işaret edecektir.
Eğer Dünya’da Kuzeye doğru giderseniz, Polaris gökyüzünde daha yükseğe tırmanacaktır. Kuzey Kutbu’na ulaştığınız da ise, Polaris doğrudan tepe noktada görünür. Güneye gittiğinizde, Polaris ufuk çizgine doğru yaklaşır. Kuzey yarımküreden ekvatoru geçerek güney yarımküreye geçerseniz, Polaris ufuk çizgisinin altında kalır ve görülemez olur.
(Lütfen Kaynak Göstermeden Paylaşmayınız.)