Elementler Nereden Geliyor

Dünyadaki doğal olarak bulunan elementler nasıl oluşuyorlar?

Lisede kimya veya daha öncesinde fen bilgisi derslerini kaçırmamışsanız,mutlaka buna benzer bir periyodik cetvel görmüşsünüzdür. Dünyada bulunan bütün elementlerin belli bir düzene göre yerleştirildikleri bu tablodaki “Elementler nereden geliyor” diye hiç düşündünüz mü?

Dünyadaki yaşamın temelini oluşturan karbon, hidrojen ve oksijenin yanı sıra gezegenimizde değerli olan altın, gümüş, platin gibi elementlerin veya uranüs ve plütonyum gibi radyoaktif elementlerin nasıl oluştuğunu ve diğerlerinden nasıl farklılaştığını basit olarak anlatmaya çalışıcağız.

İnsan yapımı olan elementler çıkarıldığında, uzayda doğal olarak oluşabilen 92 element vardır. Evrende serbest haldeki proton ve nötronlar bir araya geldiklerinde nükleosentez ismi verilen reaksiyonlar sonucunda en hafif dört element olan Hidrojen, Helyum, Lityum ve Berilyum‘u oluştururlar. Bütün elementler düşünüldüğünde de, toplamın yaklaşık yüzde 90’lık bir bölümünü hidrojen oluşturur.

Hidrojen, yıldızların yapı taşıdır. Yıldızlar çekirdeklerindeki hidrojeni, helyuma dönüştürerek enerji üretirler. Bir yıldızın çekirdeğinde tüm hidrojen kullanıldığında, ortaya çıkan helyum, Karbon, Azot ve Oksijen‘e dönüştürülür. Bu reaksiyonların başlaması sonucunda, ana sekans yıldızdan Kırmızı Dev’e olan dönüşüm de başlar. Ve yıldızın boyutu oldukça artar.

Yıldızların çekirdek reaksiyonları

Bu aşamadan sonra ise, yıldızlar büyük ve küçük kütleli olarak iki bölüme ayrılıyor. Daha az kütleye sahip olan yıldızlar Beyaz Cüce’ye dönüşürken, büyük kütleli yıldızlar Süper Dev Yıldız oluyorlar.

Süper Dev yıldızlarda, helyumun dönüşümü tamamlandıktan sonra karbon dönüşümü başlar. Ve çekirdekteki karbon, Oksijen, Neon, Magnezyum ve Sodyum elementlerine dönüştürülür. Eğer yıldızın kütlesi, yeterince yerçekimi oluşturabilecek kadar büyükse, çekirdekte neon füzyonu başlar. Her reaksiyon kendinden sonrakini tetikleyici niteliktedir. Ve ondan sonrası dönüşümler aşağıdaki gibi olacaktır.

  1. Neon -> Oksijen ve Magnezyum
  2. Oksijen -> Sülfür, Silikon, Magnezyum ve Fosfor
  3. Silikon -> Demir benzeri ağır metaller

Eğer ki bir yıldızın çekirdeğin de ağır metaller oluşmaya başladıysa, bundan ilerideki elementlere geçiş için çok büyük miktarlarda enerjiye ihtiyaç vardır. Bu enerji çoğu element için Süpernova patlamalarında sağlanıyor olsa da, atom numara 44’ten itibaren görülebiliyor ki, birçok element için bu bile yeterli değildir. Gümüş, Altın, Uranyum, Plütonyum vb. gibi elementlerin oluşması için daha da büyük enerjilere ihtiyaç vardır. Ve bu enerji de nötron yıldızlarının çarpışıp, birleşmesiyle ortaya çıkabiliyor.

İlginizi Çekebilecek Diğer Yazılar

yorum Yap

Bizi takip et @uzay.co