Halkaları Olan En Yaşlı Beyaz Cüce Yıldız Bulundu

NASA, bilinen en yaşlı ve en soğuk beyaz cüce yıldızın bulunduğunu duyurdu.

NASA bünyesinde gönüllü olarak yürütülen Backyard Worlds isimli proje kapsamında bulunan bu yıldızın en ilginç özelliği her ne kadar yaşlı ve soğuk olması gibi görünse de, değil. Çünkü bu yıldızın en ilgi çeken özelliği tıpkı Satürn gibi halkalarının bulunması.

LSPM J0207 + 3331 veya kısaca J0207 olarak adlandırılan yıldız, oldukça yaşlıdır. Gözlemler sonucunda elde edilen bilgiye göre, beyaz cücenin boyutu yaklaşık olarak Dünya büyüklüğündedir. Neden boyutu bu kadar küçük? Bir yıldız beyaz cüce olduğunda, çekirdek reaksiyonlarını devam ettirecek materyali sağlayamadığı için küçülmeye başlar. (Daha fazla bilgi için bkz. Beyaz Cüce Nedir)

Beyaz cücenin yaşı nasıl bulundu? Kızılötesi kameralar ve diğer yöntemler sayesinde elde edilen bilgiler doğrultusunda beyaz cücenin yüzey sıcaklığının 5.800 °C olduğu ve sıcaklık-yaş dengesinden yola çıkılarak, yıldızın yaşının yaklaşık 3 milyar yıl olduğuna kanaat getirildi.

Uzay Teleskopu Bilim Enstitüsü’nden gökbilimci John Debes bu keşfin ilginçliği noktasında yaptığı açıklamada “Bu beyaz cüce o kadar yaşlı ki, halkalarının da benzer şekilde milyar yıl ölçeğinde olduğunu düşünmek gerekiyor. Fakat daha öncesinde beyaz cüceler çevresindeki halkaları anlamak için oluşturduğumuz simülasyonlarda, halkaların malzeme devamlılığı sağlanamadığı için, 100 milyon yıl gibi bir sürede halkalar kayboluyordu.” dedi.

Beyaz Cücenin Halkaları Neden İnceleniyor

Beyaz cücelerin başlangıç aşamasında, halkaların bulunması genellikle çoğunda görülen bir durumdur. Ve bu şöyle gerçekleşir: Bir yıldız, yakıtını bitirdiğinde, büyüyerek kırmızı dev haline dönüşür. Devasa boyutlara gelen yıldız yakınında bulunan gezegenler ile asteroitleri yutar ve yok eder. Parçalanan cisimlerin kalıntıları da, yıldızın etrafında toplanarak zamanla halkaları oluştururlar.

Beyaz cüce aynı zamanda, şu anda kısmen genç bir yıldız olan Güneş’in gelecekteki halini de göstermektedir. Yani her ne gerçekleştiyse, gelecekte Güneş Sistemi’nde yaşanacak olanlarda benzerdir.

Günümüzden yaklaşık 5 milyar yıl sonra, Merkür, daha sonrasında Venüs ve muhtemelen Dünya, Güneş bir kırmızı dev halini alırken, yutulacak. Uzun bir süreçte yaşanacak olan bu durum, iç Güneş Sistemi’nin temizlenmesi, dışarıda kalan diğer cisimlerin ise daha uzak yörüngelere doğru gitmesine neden olacaktır.

Halkaların Malzemesi Nereden Sağlanıyor

Gökbilimciler böylesine garip bir örnek üzerinde çalışırlarken, ilk sordukları soru şu oluyor: “Beyaz cücenin halkalarının milyarlarca yıldır yörüngesinde kalmasını ne sağlamış olabilir?”

Gökbilimciler halkanın devamlılığı için gerekli materyalin, dış bölüme itilen gezegenlerin asteroit veya kuyrukluyıldızları beyaz cüceye doğru itilmeleri sonucunda parçalanan cisimlerle sağlanmış olabileceğini düşünüyorlar. Yörüngeleri değişen ve beyaz cüceye yaklaşan bu cisimler, yıldıza yaklaşıkça bazı parçalarını kaybederek, toz bulutunun oluşmasına yardımcı olmuş olabilirler.

Bu konu hakkında tam olarak kesin bir bilgi verilemiyor. Kırmızı dev bir yıldızın gezegenleri yutmasının bile yüz binlerce yıl sürdüğü ve uzay tarihinde insanoğlu olarak sadece yaklaşık 70 yıllık bir modern dönemin geçtiği düşünüldüğünde şu ana kadar bir yıldızın ölüm sürecini çözebilecek kadar bilgi sahibi değiliz. Bu yüzden bu konu özelinde sadece teoriler ile idare edecek gibi görünüyoruz.

 

yorum Yap