Ekinoks Nedir? Ne Zaman? Gece ve Gündüz Süreleri Eşit mi?
Ekinoks, Dünya’nın ekvator çizgisinin Güneş’in merkez noktası ile tam olarak aynı düzleme denk gelmesiyle oluşan, Dünya’nın eksen eğiminden kaynaklanan bir durumdur. Kısaca ve basitçe açıklamak gerekirse de, kelime anlamı bakımından gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu zaman anlamına gelmektedir.
Dünya’da ekinoks yılda iki sefer yaşanır. Bunlardan birisi sonbaharın başlangıcını ifade ederken, diğeri ilkbaharın başlangıcını gösteriyor. Bu yıl Kuzey Yarımküre için ilkbaharın başlangıcı olarak kabul edilen ekinoks, 21 Mart günü 00:58 tarih ve saatinde gerçekleşecek. (Sonbaharın başlangıcı 2019 yılı için 23 Eylül saat 10:50’dir.)
Neden Ekinoks Yaşanıyor
Gökbilimcilerin Ay’ın oluşum teorileri ile aynı olaya bağladıkları Dünya’ya bir cismin çarpması sonucunda yaşanan olaylar zincirinin bir parçası olarak, Dünya’nın ekseni 23,4° kadar eğik hale gelmiştir. Ekinoks, Dünya’nın bu eksen eğiminden dolayı yaşanıyor.
Dünya’nın eksenindeki bu eğim, mevsimlerin oluşmasını ve gün uzunluklarının belli aralıklarda sürekli azalıp, artmasını da sağlıyor.
Daha öncesinde hiç “Kutuplarda 6 ay gece, 6 ay gündüz yaşanıyor.” duyduysanız, bunun da yaşanma sebebi Dünya’nın eksen eğimidir.
(Aşağıdaki animasyonda Dünya’nın eğiminin sebep olduğu, gündüz ve gece bölgelerini görebilirsiniz.)
Ekinoks Sırasında Gündüz ve Gece Süreleri Eşit mi
Ekinoksun meydana geldiği en yakın gün içerisinde 12 saat gece ve 12 saat gündüz yaşanacak. Peki gerçekten o gün, gece ve gündüz süreleri eşit midir?
Kesinlikle değildir. Türkiye ile benzer enlemde bulunan bölgelerde 21 Mart günü, 12 saat 10 dakika gündüz, 11 saat 50 dakika gece yaşanacak. Bunun sebebi şunlar:
Öncelikle şu bilgiyi vermemiz gerekiyor: Gündüz süresi belirlenirken, doğarken Güneş’in üst noktasının ufukta ilk göründüğü zamandan, batarken Güneş’in en üst noktasının ufukta kaybolması arasında geçen zaman kullanılır.
Eğer ki, lisede fizik dersi “ışık ve gölge” konusunu kaçırmadıysanız, ışık kaynağının noktasal veya küresel olmasının farkını bilirsiniz. Burada da durum aynıdır. Tanım da belirttiğimiz gibi olması gereken şekilde, Güneş’in merkez noktası ile ekinoks belirleniyor. Fakat, Güneş bize noktasal alabileceğimiz kadar uzak değildir. Bu yüzden küresel olan Güneş’in ufukta tamamen belirmesi ve batması arasında geçen sürede yaklaşık 3 dakikalık bir oynama gerçekleşiyor.
Gece ve gündüz süresinin eşit olmamasının ikinci nedeni ise, Dünya’nın atmosferinden kaynaklanıyor. Tıpkı suyun altına baktığınızda, aslında bir cismin olduğu noktadan daha farklı bir yerde olması gibi, Dünya’nın atmosferinin de ışığı kırmasından dolayı Güneş olması gereken yerden 0.5 derece daha yukarıda görünür. Bunun sonucunda Güneş geç batar. Ve gündüz süresinin artmasına neden olur.
İlginizi Çekebilecek Diğer Yazılar