Enceladus Yüzeyindeki Çizgilerin Nedeni Açıklandı
Yeni bir araştırma, Satürn’ün en ilgi çekici uydusu Enceladus’un yüzeyinde oluşan ve kaplan desenine benzeyen çizgilerin neden oluştuğunu açıkladı.
Satürn’ün buzul uydusu Enceladus, ilk kez Cassini uzay aracı tarafından gözlendiği andan itibaren, keşfedilmesi gereken özellikleri yüzünden her zaman bilim insanlarından özel ilgi gördü. Yüzeyindeki buz tabakasının altında sıvı halde bir okyanus bulunduğu düşünülen bu uydu, uzayda yaşam arayanlar için bulunmaz bir fırsat sunuyor.
Canlı yaşamının bulunabilme ihtimaline ek olarak, güney kutup bölgesinde, Güneş Sistemi içerisinde daha önce eşine rastlanmamış şekilde görünen kaplan desenlerine benzer çizgiler ilk tespit edildiğinde, neden oluştukları merak konusu olmuştu. Her biri yaklaşık 130 kilometre uzunluğunda olan bu çizgiler, paralel ve 35 kilometre mesafelerle eşit aralıklı şekilde oluşuyorlar. Çizgiler, sadece görünüşü etkilemiyorlar, aynı zamanda bu çizgiler ve çevresinde oluşan çatlaklar dolayısıyla, Enceladus’un okyanusundaki donmuş maddeler püskürtülerek uzaya yayılıyordu.
Araştırmayı gerçekleştiren ekip, Enceladus yüzeyinde bu çizgilerin sürekli olarak oluşmasını ve bozulmadan kalmasını sağlayan fiziksel kuvvetleri bulmak için çeşitli modeller kullandı. Araştırmanın ilk amacı, çizgilerin neden sadece güney kutup bölgesinde bulunduğunu anlamak üzerineydi. Bu araştırılırken aynı zamanda çatlakların neden bu kadar eşit aralıklarla oluştuğu da araştırılmaya başlandı.
İlk sorunun cevabını arayan araştırmacılar, Enceladus’un çizgilerinin ve çatlaklarının her iki kutupta oluşabileceğini keşfettiler. Sadece güney kutup bölgesinde olmasının nedeni, ilk bölgenin çatlamasından kaynaklanıyor. İlerleyen zamanda şartların oluşması durumunda kuzeyde de benzer çizgiler ortaya çıkabilir.
Enceladus yüzeyinde neden bu çizgilerin ve çatlakların oluştuğu sorusunun cevabı ise, uydunun yörüngesinde saklı.
Enceladus bilindiği gibi Satürn’ün yörüngesinde bulunuyor. Fakat, Satürn bu yörüngenin tam merkezinde değildir. Enceladus yörünge hareketi sırasında bazı bölümlerde Satürn’e yaklaşırken, bazen de uzaklaşıyor. Bu durum, uyduyu dev gezegenin yerçekimi etkisine doğrudan tepki verdiriyor. Şöyle ki, yörünge hareketi sırasında, yaklaştığında maruz kaldığı yüksek seviyede yerçekimi sebebiyle Enceladus yüzeyi gerilmeye başlarken, uzaklaşınca tekrar eski haline dönmeye devam ediyor. Böylece, uydunun çatlaklar ve çizgiler ile kaplı yüzeyi, bir türlü tam olarak donmuş hale gelemiyor.
Çatlakların kutuplarda oluşum nedenleri ise, bu bölgedeki buz tabakasının gezegenin geneline oranla daha ince olmasıdır. Enceladus’ta kademeli soğuma dönemlerinde, uydunun yeraltı okyanuslarından bazıları donar. Su donduğunda hacmi arttığı için alttaki donan buz tabakası kalınlaştıkça, yüzeydeki buz tabakasına baskı yapmaya başlayacaktır. Ve sonunda, yüzeyindeki buz tabakalarının basınca dayanamadığı noktada, yüzeyde çatlaklar meydana gelecektir. Nitekim, kutuplar ince buzl tabakaları nedeniyle, çatlaklara en duyarlı olanlardır.
Ayrıca çizgilerin neden paralel olduğu da açıklandı. Şöyle ki, ilk çatlağın açılmasının ardından buradan okyanus suyunun püskürmesi gerçekleştikçe, buz tabakasının altındaki parçalar üst bölüme düşerek donmaya başladılar. Yeterince fazla okyanus suyu yüzeyde donduğunda ise, ağırlık baskıyı arttırdı ve yeni çatlaklara neden oldu. Ve sürekli olarak püskürtülen okyanus suları nedeniyle genişleyip, küçülen buz tabakasının donması mümkün olmadı.
Bunları Biliyor Muydunuz
- Enceladus’ta Organik Bileşikler Bulundu
- Satürn’ün En Büyük Uydusu
- Venüs Neden Parlak
- Satürn Halkaları Nasıl Oluştu