Rosetta’dan Fotoğraflar: Kuyruklu Yıldızlar Parçalanıyor

Rosetta uzay aracı, 67P/Churyumov–Gerasimenko kuyruklu yıldızı yörüngesindeki görevini tamamladığında, gökbilimciler başlama tarihinden, bitiş tarihine kadar yaklaşık 2 yıl boyunca kuyruklu yıldızın şeklinin pek değişmediğini düşünüyorlardı. Fakat, çekilen fotoğraflar üzerine yapılan son araştırmalar, kuyruklu yıldızın yüzeyinde büyük parça kayıpları meydana geldiğini ve dolayısıyla da son derece büyük değişimler olduğunu gösteriyor.

Rosetta, kuyruklu yıldızın yörüngesine girdiği Ağustos 2014’ten, çarparak görevini sonlandırdığı Eylül 2016’ya kadar 76 bin fotoğraf çekti.  Ve bilim insanları, kuyruklu yıldız evriminin yıllar içerisinde nasıl ilerlediğini anlamak amacıyla görüntüleri analiz ederek, yüzey değişiklikleri aradılar. Özellikle, kuyruklu yıldızın Güneş’e en yakın konumunda bulunduğu zaman diliminde, ısınan buz parçalarının çözülmesiyle oluşan kopmalar incelendi.

Bu zaman dilimi kuyruklu yıldız çevresel ortam bakımından en aktif olduğu dönemdir. Kuyruklu yıldızın her yerinde parçalanmalar veya yüzeyde yuvarlanan kayalar görülebilir. Öyle ki, fotoğraflarda, kuyruklu yıldızın iki lobunu birbirine bağlayan bölgede, bütünden ayrılan bir kaya parçasının hareketi gözlendi. Yaklaşık 10 metre genişliğindeki bir kaya parçasının uçurumdan düşercesine arkasında iz bırakarak yuvarlandığı görülebiliyordu.

Kuyruklu yıldızın farklı kısımlarındaki yüzey hareketlerini incelemek hem düşen malzemenin hem de üzerine indiği yüzey arazisinin özelliklerini belirlemeye yardımcı olur. Ve şu ana kadar yapılan analizler gösteriyor ki, 67P/Churyumov–Gerasimenko kuyruklu yıldızın malzeme yapısı dünyadan farklı olarak, kayalar birbirine sıkı şekilde bağlı değil. Bu da sürekli kopmalara neden oluyor.

Kuyruklu yıldızın üzerinde meydana gelen en büyük değişimlerden biri ise, Temmuz 2015’te meydana gelen Aswan isimli 70 metre genişliğindeki uçurumun çöküşüdür. O dönemde, gözlenen en büyük değişim bu olsa da, 12 Eylül 2015 tarihinde Rosetta uzay aracı, yörüngeden kuyruklu yıldızı izlerken büyük parlak bir patlama meydana gelmişti. Ve bu olay, kuyruklu yıldız üzerinden en büyük parçalanmalardan birini oluşturdu. Daha sonrasında fotoğraflar üzerinde karşılaştırmalar ile yapılan hesaplamalara göre, yaklaşık 2000 metrekarelik bir alan çöktüğü düşünülüyor.

Fakat, daha sonrasında fark edilen çökmenin bu patlamayla alakalı olup olmadığı konusunda kesin konuşulamıyor. Çünkü Rosetta uzay aracı, kuyruklu yıldızın Güneş’e yaklaşmaya başlamasıyla ayrılan parçalardan korunmak amacıyla biraz uzaklaştırıldı. Bu yüzden de, 2015 yılının Mayıs ile Aralık ayları arasında yakından çekilmiş bir fotoğraf bulunmuyor.

İki olay arasında bağlantı kurulmasının ana sebebi ise, patlamanın olduğu bölgede Mayıs 2015’e kadar herhangi bozulmanın olmaması gösteriliyor. Bölgede ne yaşandı ise Rosetta’nın güvenli uzaklığa alındığı sırada yaşandığı kesin olarak görülüyor.

Bilim insanları, çöken bölgenin etrafındaki enkaza ayrıntılı olarak bakıldığında geçmişte burada başka büyük çökmelerin de yaşandığını düşünüyor. Ve bu çöküşlerde, Aswan uçurum çöküşü sırasında ortaya çıkan birkaç metre büyüklüğündeki kayalar değil, onlarca metre büyüklüğündeki kayalar ile kısmen daha küçük kaya parçalarının bulunduğu net olarak görülebiliyor. Enkaz boyut dağılımındaki bu değişkenlik, kuyruklu yıldızın farklı katmanlardaki malzemelerin ortaya çıkışına sebep olması bakımından, diğer çöküşlerden farklılık gösteriyor.

Kuyruklu yıldız üzerindeki bu çaplı parçalanmalar, kısa zaman dilimlerindeki değişimleri göstermekle kalmaz, aynı zamanda kuyruklu yıldızın daha uzun zaman dilimlerindeki evrimini bir araya getirmeye yardımcı olur. Ve gelecekte yapılacak diğer keşifler ile bunlar arasında bağlantılar kurmanın kuyruklu yıldızları daha iyi anlamamızı sağlayacağı düşünülüyor.