Fotoğrafları süsleyen ve çoğu kişinin sadece ismini bildiği Kuzey ışıkları nedir? Ve kuzey ışıklarının nasıl oluşurlar?
Kuzey Işıkları Nedir? Kuzey ışıkları, güneşin dünya atmosferinin içerisine giren ve elektrik enerjisi taşıyan parçacıkların birbirleri ile çarpışmaları sonucunda ortaya çıkan fenomendir. Işıklar, kuzey ve güney yarım kürelerin kutuplarında görülürler. Kuzey bölgesindeki ışık grupları “Aurora borealis”, güney bölgesindeki ışıklar ise “Aurora australis” adları ile bilinirler. Aynı zamanda oluştuğu bölgeler bakımından Kutup Işıkları ismi de verilir.
Kuzey Işıkları(Kutup Işıkları) renklerine göre ayrılırlar. Soluk yeşil ve pembe en yaygın olanı olmasına rağmen kırmızı, sarı, yeşil, mavi ve mor tonları olmak üzere birçok renkte görülür. Işıklar, parçalı yama, flama benzeri dağınık ışık bulutları şekillerinde, dalgalanan perdeler ya da gökyüzünü büyük bir ışıltı ile aydınlatan çekim ışınlarına kadar birçok biçimde ortaya çıkabilirler.
Kuzey Işıklarına Neden Olan Nedir? Kuzey Işıkları Nasıl Oluşurlar?
Kuzey Işıkları aslında güneşin atmosferinden salınan yüklü parçacıklar ile dünya atmosferindeki gazlı parçacıklar arasındaki çarpışmaların sonucudur. Renklerin farklı olmasının sebebi, çarpışmaları oluşturan parçacıkların türüdür. En yaygın ışık rengi olan soluk sarımsı-yeşil renkteki kuzey ışıkları, Dünyanın yaklaşık 96 kilometre üzerinde bulunan oksijen molekülleri tarafından üretilir. Nadir olarak meydana gelen tamamen kırmızı olan kuzey ışıkları, 200 kilometreye kadar yüksek irtifada oksijen ve azot ile üretilir. Bu kırmızı renkteki ışıklar, mavi veya morumsu-kırmızı ışık üretirler.
Güneşin yüzeyinin sıcaklığı milyonlarca santigrat derecedir. Bu sıcaklıkta gaz molekülleri arasındaki çarpışmalar sık ve patlayıcıdır. Güneşin dönmesiyle güneşin atmosferinden serbest kalan elektronlar ve protonlar manyetik alandaki boşluklardan kaçarak Güneş Sistemine dağılırlar. Güneş rüzgarı ile dünyaya ulaşırlar. Ve gaz parçacıklarının çoğu Dünya’nın manyetik alanının aracılığıyla saptırılır. Ancak Dünya’nın manyetik alanı her iki kutupta da zayıftır ve bu nedenle bazı parçacıklar dünya atmosferine girerek gaz parçacıkları ile çarpışır. Bu çarpışmalar, kuzey ışıkları olarak algıladığımız ışığı yayar. Genellikle bu ışıklar, dünya yüzeyinin 80 kilometre yüksekliğinden 640 kilometre yüksekliğine kadar uzanır.
Kuzey Işıklarını İzlemek için En İyi Yer Neresidir?
Kuzey Işıkları, kuzey veya güney yarım kürede, her bir manyetik kutup üzerinde orta kısma hizalanmış düzensiz şekilli görülebilir. Gökbilimciler, çoğu durumda kuzey ve güney auroraların benzer şekil ve renklerde aynı zamanda meydana gelen ayna benzeri görüntüler olduğunu bulmuşlardır. Olaylar manyetik kutupların yakınında meydana geldiği için kuzey ışıkları, güney yarım kürede Yeni Zelanda civarında en iyi şekilde görülürken kuzeyde, Kanada’nın kuzeybatı kısımlarında özellikle de Yukon, Nunavut ve Alaska civarında görülür. Kuzey ışıkları, Grönland ve İzlanda’nın güney kısmında, Norveç’in kuzeyinde ve son olarak Sibirya’nın kuzeyinde yer alan kıyı suları üzerinde de görülebilir. Bu bölgelerdeki ışık kirliliğine tabi olmayan alanlar, bu görsel şöleni izlemek için en iyi yerlerdir.
Kuzey Işıkları En İyi Ne Zaman İzlenir?
Araştırmacılar bu aktivitenin her 11 yılda bir zirve yaparak döngüsel olduğunu keşfetmişlerdir. Sonraki zirve 2024’tür. Kuzeyde kış mevsimi genellikle ışıkları görmek için en iyi mevsimdir. Karanlığın uzun periyotları ve bulutsuz gecelerin sıklığı, kuzey ışıklarını izlemek için birçok iyi fırsat sunmaktadır. Genellikle kuzey ışıkları için en iyi geceler (açık gecelerde), gece yarısı ve şafaktan önceki zifiri karanlık zamanlardır.
Kuzey Işıklarının Efsaneleri
Kuzey ışıkları olan ‘Aurora borealis’, ‘kuzeyin şafağı’ anlamına gelir. ‘Aurora australis’ ise ‘güneyin şafağı’ anlamına gelir. Roma mitlerinde Aurora, şafağın tanrıçasıydı. Kuzey ışıkları hakkında Birçok kültür grubunun farklı efsaneleri vardır. Orta Çağ zamanlarında, bu ışık gösterilerin ortaya çıkması savaş ya da kıtlığın habercileriydi.
Yeni Zelandalı Maorilerin, gece gökyüzünde oluşan bu ışıkların meşaleler veya kamp ateşlerinden gelen yansımalar olduğuna dair bir inancı vardı.
Wisconsin Menominee Kızılderilileri, ışıkların, büyük avcıların ve balıkçıların ruhları olduğuna inanıyordu. Alaska’da ise ışıkların, somon, geyik ve balina gibi avladıkları hayvanların ruhları olduğuna inanıyordu. Diğer yerli halklar ise ışıkların halklarının ruhları olduğuna inanıyordu.
UzayCo