İlk Kara Delik Fotoğrafı Nasıl Çekildi
Event Horizon Teleskobu ile çekilen ilk kara delik fotoğrafı paylaşıldı.
Event Horizon Teleskobu verileri kullanılarak oluşturulan ilk kara delik fotoğrafı Messier 87(M87) galaksisinin merkezinden çekildi. Dünya’dan yaklaşık 52 milyon ışık yılı uzaklıktaki bu galaksinin merkezindeki kara deliğin boyutu, Güneş’ten 6,5 milyar kat daha büyük.
Dünya’nın birçok bölgesindeki teleskoplar kullanılarak, devasa büyüklükteki verilerin tek bir merkezde toplanıp, süper bilgisayarlar ile işlenmesi sonucunda ortaya çıkan fotoğrafın orta bölümünde görülen karalık bölge, kara deliğin kendisidir. Etrafındaki parlak halka ise çevresinde saat yönünde ışık hızında dönen yıldız ve diğer parçacıkların oluşturduğu görüntüdür.
Bir kara delik fotoğrafı çekilecek ise, ilk akla gelen soru, neden kendi galaksimizin merkezindeki kara deliğin fotoğrafının çekilmediğidir. Kendi galaksimizin merkezindeki Sag A isimli kara deliğin çekilmeme nedeni, Messier 87’nin merkezindeki kara deliğin kendi galaksimizin merkezindekine göre 1000 kat daha büyük ve daha yavaş dönmesinden kaynaklanıyor. Messier 87, Samanyolu’nun da içerisinde bulunduğu Yerel Grup galaksilerin içerisinde ve galaksimize en yakın galaksi kümesi olan Başak Kümesi’nin merkezinde yer alıyor.
Kara Delik Fotoğrafı Nasıl Çekildi
Öncelikle şunu belirtmek gerekiyor ki, fotoğraf direkt olarak görüntü sağlayan optik teleskoplar ile çekilmedi. Böylesine uzak cisimleri gözlemlemek için genellikle radyo teleskoplar kullanılır. Cisimlere yöneltilen radyo teleskoplar dalga boyunda veriler elde ederler ve buna göre de şekiller oluşturulur.
Evrendeki bir kara delik fotoğrafını çekebilmek için tek bir radyo teleskobu yetmez. Bu yüzden Event Horizon projesi kapsamında Dünya büyüklüğünde sanal bir teleskop oluşturuldu. Event Horizon Teleskobu projenin genelinde oluşturulan teleskoba verilen isimdir. Hawaii, Meksika, Arizona, İspanya, Şili ve Antartika gibi Dünyanın farklı bölgelerindeki yüksek irtifada bulunan 8 radyo teleskobu tek bir teleskop gibi çalıştırılarak görüntü elde edildi.
Oluşturma aşamasını ise, en basit olarak şöyle anlatabiliriz: Sekiz radyo teleskobu eş zamanlı olarak kara deliğe çevrildi ve çok büyük boyutlarda veriler elde edildi. Toplamda 5 petabayt (yaklaşık 5 milyon gigabayt) veri, her bir radyo teleskobun aynı saniyedeki verilerini karşılaştırmak için geliştirilen bir yazılım sayesinde, süper bilgisayarlar tarafından işlenerek, tek bir görüntü olarak oluşturulabildi.
Bu noktada şu üç soruya da cevap vermek gerekiyor.
Kara delikten ışık bile kaçamazken, fotoğrafı nasıl çekildi? Aslında kara deliğin fotoğrafı çekilmedi. Kara deliğin yutmak üzere olduğu parçacıkların gönderdiği veriler incelenerek, kara deliğin sınırları belirlendi.
Bu görüntüyü elde etmek neden 2 yıl sürdü? Tüm teleskopların aynı anda görüntüyü elde edebilmesi için hepsinde uygun hava koşullarının olması gerekiyor. Sebeplerden biri bu olsa da, aynı zamanda Antartika gibi bir yerden elde edilen verilerin getirilmesi uzun zaman alabiliyor. Çünkü, verilerin tutulduğu bölgeye iniş yapılabilmesi için havaların ısınması gerekiyor.
Görüntü neden net değil? Uygun özelliklere sahip teleskop yerleri dünya üzerinde sınırlı. Ve üstteki görselden teleskopların yerlerine bakarsanız, aralarında büyük boşluklar bulunduğunu görürsünüz. Bu yüzden de, daha farklı bölgelerde ve daha düzgün yayılmış şekilde teleskoplar yapılabilirse, daha net bir görüntünün ortaya çıkacağı söyleniyor.
Şu anlık eldeki teknoloji ile elde edilebilecek en iyi görüntü bu olacaktır. Gelecek yıllarda daha fazla yatırım ile devam ettirilecek Event Horizon projesi, belki de kendi galaksimizin merkezindeki kara delik fotoğrafı ile yeni ufuklar açmaya devam edecektir.
(Paylaşırken Kaynak Belirtmeyi Unutmayınız)