Spiral Galaksi Nedir?
Spiral galaksiler evrende en fazla gözlemlenen galaksi türüdür. Spiral galaksiler kaça ayrılırlar ve nasıl tanımlanırlar?
Günümüzde keşfedilmiş galaksilerin arasında büyük çoğunluğu oluşturan Spiral Galaksiler, en fazla bilinen galaksi türüdür. Herhangi sıradan bir insana galaksi türleri ile ilgili resimler gösterip, “Hangisi galaksidir?” sorarsanız, kesinlikle spiral galaksi görseli seçilecektir.
Galaksiler, üç ana türe ayrılırlar; Spiral, Eliptik ve Düzensiz galaksiler. Spiral galaksiler diğer galaksi türlerine kıyasla son derece düzgün şekillere sahiptirler. Bu düzgün şeklin sağlanmasında merkezlerinde bulunduğu düşünülen kara deliklerin payı büyüktür. Oluşturdukları devasa yerçekimi sayesinde diğer galaksi türleri gibi düzensiz görünmezler.
Spiral Galaksi Türleri
Hubble Uzay Teleskobu verilerine göre evrende keşfedilen galaksilerin yüzde 75’ini spiral galaksiler oluşturur. Ve spiral galaksiler kendi içinde görünüşlerine göre sınıflandırılırlar. Çekirdekleri ve genel görünüşleri daha parlak olanlara Seyfert Galaksi, merkezinde bir çubuk varmış gibi görünenlere ise ‘Çubuklu Spiral Galaksiler’ denir. Bunların dışında kalanlar genel olarak spiral galaksiler diye isimlendirilirler.
Spiral galaksilerin alt sınıflandırmasında kullanılan yöntem ise, galaksi kolları olarak isimlendirilen yapıların birbirine olan mesafesidir. Bazı galaksiler oldukça sıkı biçimde sıralı kollara sahip iken, bazıları seyrektir. Spiral ve çubuklu spirallerin alt sınıflandırmasında bu yöntem kullanılır.
Çoğu galaksinin merkezinde bir çıkıntı bulunur. Gökbilimciler bu çıkıntının sönmüş devasa yıldızlardan oluştuğunu ve son derece büyük kütleli bir kara delik içerdiği düşünüyorlar. Spiral galaksiler de bu çıkıntı dairesel iken, çubuklu spiral galaksilerin merkezlerinde bir çubuk bulunur. Buna en iyi örnek içerisinde bulunduğumuz Samanyolu’dur.
Bazı Spiral Galaksiler ve Özellikleri
Günümüze kadar keşfedilen en büyük spiral galaksi NGC 6872‘dir. Bu galaksinin kolları arasındaki mesafe 522.000 ışık yılıdır. Karşılaştırmak gerekirse, içerisinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi kollarının arasındaki mesafe yaklaşık 100.000 ışık yılı, NGC 6872 bunun 5 katından daha fazla bir büyüklüğe sahip.
En yaşlı galaksi, 2017 yılında keşfedilen A1689B11 ‘dir. 11 milyar yıl yaşındaki bu galaksi, galaksi türlerinin nasıl oluştuğu ile ilgili teorilerin kanıtlanması incelenmeye devam ediliyor. Galaksi türleri ile ilgili teoriyi şöyle basitçe anlatmak gerekirse, gökbilimciler, her bir galaksi türünün birbirinin yaşlı veya genç hali olduklarını düşünüyorlar.
En küçük galaksiyi bulmak, çok fazla bir ışık yaymadığı için oldukça zordur. Fakat yine de günümüz şartlarında keşfedilmiş en küçük galaksi, Samanyolu Galaksisi’nin yörüngesinde bulunan ve bir cüce galaksi olan Segue 2’dir. İçerisinde 1000 civarı yıldız bulunduran bu galaksinin parlaklığı Güneş’in sadece 800 katıdır.