Satürn’ün halkaları, İtalyan astronom Galileo Galilei’nin keşfinden itibaren halkaları inceleyen bütün astronomları nasıl oluştukları üzerine kafa yormaya ve teoriler üretmeye itmiştir. Böylesine düzen içerisinde görünen halkaların nasıl ortaya çıktığı konusu her yeni bulgu ile biraz daha ilerletilmektedir.
Gezegenin halkaları ilk keşfedildiğinde, sadece tek bir halkanın olduğu düşünülüyordu. Fakat, astronomlar artık gezegenin yaklaşık 35 trilyon ton buz, toz ve kayadan oluşan birden fazla halkaya sahip olduğunu biliyorlar. Ayrıca yapılan araştırmalar ve yeni bulgular doğrultusunda Satürn’ün halkalarının sürekli değişim gösterdiği biliniyor. Satürn’e inceleme ve bilgi edinme amacıyla gönderilen, Cassini ve Voyager uzay araçları değişen halka desenlerini ve hatta yeni bir halka oluşturmak için buzul parçacıkları ortaya çıkaran bir uyduyu bile yakaladılar. Tüm bunlar, halkaların zamanla sürekli geliştiğini gösteriyor.
Satürn’ün Halkalarının Özellikleri
Satürn‘ün her biri binlerce küçük halkadan oluşan altı ana halkası vardır. Halkaların en büyüğü yaklaşık 275.000 kilometre çapındadır. Ama, çaplarına oranla çok incedir. Bir halkanın genişliği ortalama 200 metredir.
Halkalar, buzul parçacıklar, toz, kaya parçacıklarından oluşmaktadır. Ayrıca içerisinde halkalar arasında geçiş yaparak yerçekimi kargaşasına neden olabilecek küçük uydular da bulunuyor.
Son yıllardaki diğer gezegenler üzerine yapılan araştırmalar Jüpiter, Uranüs ve Neptün’ün de halkalarının bulunduğunu ortaya çıkardı. Fakat hiçbirisinin halkaları Satürn kadar büyük ve düzenli değildir. Satürn’ün, en iç halkadan en dış halkaya kadar, D, C, B, A, F, G ve E halkalarını nasıl organize edip, üst üste getirdiği konusunda hala net bir bilgi bulunmuyor.
Satürn’ün Halkalarının Oluşum Teorisi ve Süreç
Halkaların oluşumu ile ilgili öne çıkan teori, Satürn’e yakın olan bir uydunun parçalanmış olabileceği ve bunun sonucunda uydunun enkazının halkaları oluşturduğunu öne sürüyor. Uydunun nasıl parçalandığı konusunda da, ağır bir göktaşı bombardımanı sırasında veya Satürn’ün dış sisteminden gelen bir cismin; büyük bir kuyruklu yıldız ya da asteroid çarpmasının buna sebep olabileceği ileri sürülüyor.
Satürn’ün halkalarının oluşum zamanı belirsizliklerden biridir. 1980 tarihine kadar olan dönemde Satürn’ün halkalarının Güneş Sistemi’nin oluşumuna dayandığı, dolayısıyla 4.7 milyar yıl yaşında oldukları teorisi hakimdi. Fakat, daha sonrasında Voyager uzay araçlarından gelen bilgilere göre oluşturulan teorilerde ise, halkaların 200 milyon yıllık bir geçmişe sahip olduğunu öne süren teoriler taraftar kazandı.
Satürn hakkında elde edilen birçok bilginin kaynağı olan ve geçtiğimiz aylarda görev süresini dolduran Cassini uzay aracının yaptığı gözlemler neticesinde açıklama yapan gökbilimciler, her bir halkanın farklı zamanlarda ve farklı şekillerde oluşmuş olabileceği teorisini öne sürdüler.
Bu teorinin desteklenmesinin en büyük sebebi ise, Cassini’nin gerçekleştirdiği, Satürn’ün Enceladus uydusundan püsküren buzulların E halkasını daha da büyüttüğü gözlemi oldu. Ayrıca, Satürn’ün halkalarının içerisinde uyduların bulunduğu biliniyor. Bu uydulara çarpan meteoritlerin yüzeyden kopardıkları parçalar uydunun içerisinde bulunduğu halkayı büyütüyor olabilir.
Okumak İsteyebileceğiniz Diğer Yazılar
- Satürn
- Enceladus Organik Moleküller Keşfi
- Iapetus Neden Farklı
- Halkaların Yakın Görüntüsü
- Titan
- Satürn’ün Uydusu Mimas
- Satürnün Önemli Uyduları