Jüpiter’in uyduları ve keşif tarihleri nelerdir ?
Jüpiter gezegeni, ismini büyüklüğünden dolayı antik Roma’daki tanrıların kralından aldı. Güneş Sistemimizdeki en büyük gezegen olmakla kalmayıp, diğer gezegenlerin toplamının iki katı kütleye sahiptir. Ayrıca Güneş Sistemi’nde en fazla uyduya sahip gezegendir.
Jüpiter’in uyduları kaç tanedir ? Jüpiter’in şu ana kadar keşfedilen 67 uydusu bulunuyor. Ama Jüpiter’in daha keşfedilemeyen birçok uydusunun olduğu düşünülüyor.
Jüpiter’in uyduları gruplara ayrılarak sınıflandırılmıştır. Galileo Galilei tarafından keşfedilen ve Galilei uydular olarak bilinen grupta boyut olarak diğerlerine göre daha büyükler bulunur. Bu grubun diğer bir ismi de Ana Grup‘tur. Ana grup uydular, diğer kısmen daha az olan İç Grup uydular ile birlikte Jüpiter’in düzenli uydularını oluşturuyorlar. Geriye kalan Jüpiter’in yörüngesinde bulunan tam olarak bir şekle sahip olmayan uydular ise, düzensiz uydulardır.
Jüpiter’in Uyduları ve Keşifleri
Galileo Galilei, kendi geliştirdiği teleskobu kullanarak, çıplak gözle görülemeyen gök cisimlerinin ilk gözlemlerini yapabildi. 1610 yılında kendi adıyla anılan Galilei Uyduları olarak bilinen uyduların keşfini gerçekleştirdi.
Galileo, yıldız olduklarını düşündüğü üç nesne gördü. O bölgeyi bu yıldız olduğunu düşündüğü objeleri incelemeye devam ederken zamanla, dördüncü bir obje daha keşfetti. Fakat bir sorun vardı. Yıldız olduğunu düşündüğü objeler, yıldız gibi davranmıyordu. Bunların aslında Jüpiter’in yörüngesindeki cisimler olduğunu anladığında, bu keşfini astronomi dünyasına duyurdu.
Alman astronom Simon Marius’da, Galileo gibi bu uyduları eş zamanlı olarak keşfetti. Marius, Galileo’dan önce davranarak, Johannes Kepler’in isteğiyle bu uydulara, Io, Ganymede, Europa ve Callisto isimlerini verdi.
Galileo Galilei, Marius’un verdiği isimleri kullanmayacağını ve kendisinin isim vermesi gerektiğini savundu. Bugün halen birçok gezegende kullanılan numaralandırma sistemini kullanmayı tercih etti. Bu sistemde gezegene yakınlıklarına göre, uydulara numaralar veriliyor. Dolayısıyla Io, Europa, Ganymede ve Callisto‘nun isimleri sırayla Jüpiter I, II, III ve IV olarak belirlendi.
Galileo, Ana Grubun keşfini gerçekleştirdikten sonra yaklaşık 300 yıl boyunca hiç bir uydu keşfedilemedi. Bunu bozan ise EE Barnard’ın 1892 yılındaki Amalthea keşfi oldu. Sonrasında teleskopların gelişmesiyle keşifler artarak devam etti.
1904 yılında Himalia, 1905 yılında Elara, 1908 yılında Pasiphaë, 1914 yılında Sinope, 1938 yılında Lysithea ile Carme, 1951 yılında Ananke ve 1974 yılında Leda keşfedildi. Voyager uzay sondaları 1979’da Jüpiter’e ulaşıncaya kadar 13 ay keşfedildi, Voyager ise Metis, Adrastea ve Thebe isimleri verilen üç uydu keşfetti.
1999 ile 2003 yılları arasında, gelişmiş teknikler kullanan astronomlar, Scott S. Sheppard ve David C. Jewitt tarafından yönetilen ekip 34 Jüpiter uydusu daha keşfettiler. 2003 yılında beri ek olarak 16 uydu bulundu. Bunlarla birlikte Jüpiter’in uyduları sayısı 67’ye çıktı.