Ay tutulması nedir ve nasıl oluşur ? Ay tutulmasının türleri nelerdir ? Bir sonraki Ay tutulması hangi tarihlerde yaşanacak ?
Ay tutulması Dünya’nın gölgesi güneşin ışığını engellediğinde ortaya çıkar. Tam, kısmi ve penumbra olmak üzere üç tür vardır. En etkileyici olanı, Dünya’nın gölgesinin ayı tamamen kapladığı tam Ay tutulmasıdır.
Bir Sonraki Ay Tutulması Ne Zaman ?
Son ay tutulması 16 Eylül 2016 tarihinde oldu. Bu bir halka Ay tutulmasıydı.
Gelecek yıllar içinde yaşanacak olan Ay tutulmalarının listesi ve türleri aşağıdaki gibidir.
- 11 Şubat 2017 (Penumbra Ay tutulması) Amerika, Avrupa, Afrika ve Asya’dan gözlemlenebilecek.
- 7 Ağustos 2017 (Kısmi Ay Tutulması) Avrupa, Afrika, Asya ve Avustralya’dan gözlemlenebilecek.
- 31 Ocak 2018 (Tam Ay Tutulması) Asya,Avustralya, Pasifik Okyanusu ve Kuzey Amerika’nın Batısından gözlemlenebilecek.
- 27 Temmuz 2018 (Tam Ay Tutulması) Güneş Amerika, Avrupa, Afrika, Asta ve Avustralya’dan gözlemlenebilecek.
Ay Tutulması Nedir ?
Tutulmanın tam olarak oluşabilmesi için Ay’ın dolunay evresinde olması gereklidir. Tam ay tutulması ancak güneş, Dünya ve Ay tamamen aynı sırada bulunduğunda gerçekleşebilir. Eğer ki bu sıradan hafif bir sapma bile olsa, bu kısmi Ay tutulmasına veya hiç tutulma olmamasına sebep olur.
Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesi, Dünya’nın Güneş yörüngesinden biraz farklı bir düzlemde uzandığından, her dolunayda tutulma için mükemmel hizalama meydana gelmez. Tam Ay tutulması, birkaç saatlik bir süre içinde gelişir. Ay tutulması mekanizmasını basitçe anlatmak gerekirse, Dünya, Ay tutulmasının gerçekleştiği sırada Ay üzerine düşen iki gölge oluşturur. Bunlardan birincisi “umbra” tam, koyu bir gölgedir. İkincisi olan “Penumbra” ise, kısmi bir dış gölgedir. Ay bu gölgelerden kademeli olarak geçer. Başlangıç ve bitiş aşamaları, yani Ay penumbral gölgesindeyken, tutulma o kadar da belirgin değildir. Tutulmanın en güzel kısmı olayın ortasında, yani Ay umbral gölgesindeyken oluşur.
Tam tutulmalar tamamen bir tesadüf ile gerçekleşiyor. Çünkü, yaklaşık 4,5 milyar yıl önce Ay oluştuğundan beri, gezegenimizden uzaklaşıyor (yılda yaklaşık 4 santimetre). Dünya ve Ay’ın şu anda bulundukları pozisyonlar mükemmel. Ay, Dünya’nın gölgesinin Ay’ı tamamen kaplaması için mükemmel bir mesafede, ancak zorluk çekiyor. Bundan milyarlarca yıl sonra, durum böyle olmayacak. Ve belki de tam Ay tutulması tarihe karışmış olacak.
Ay Tutulması Türleri Nelerdir ?
Tam Ay tutulması: Dünya’nın tam (umbral) gölgesi Ay’ın üzerine düştüğünde oluşan görüntüdür. Ay tamamen karanlık olur ve eğer ki Ay tutulması için gökyüzüne bakmıyorsanız, Ay’ın ortaya çıkmadığını düşünürsünüz. Bu tür tutulmalarda aslında Ay üzerine hiç ışık gelmediğini düşünürsünüz, fakat yanılırsınız. Çünkü Güneş ışınları Dünya atmosferine girdiklerinde farklı yoğunluktan dolayı kırılırlar. Bu kırılan güneş ışınları Ay yüzeyine yansıyabilir. Böylece tam karanlık olmak yerine kızıl bir renge bürünebilir.
Kısmi Ay Tutulması: Bazı tutulmalar yalnızca kısmidir. Fakat tam Ay tutulması bile toplamın her iki tarafında kısmi bir aşamadan geçer. Kısmi faz boyunca, Güneş, Dünya ve Ay tamamen mükemmel şekilde hizalanmaz ve Dünyanın gölgesi aydan bir parça alır gibi görünür.
Penumbral Ay Tutulması: Ay tutulmasının en ilginç türüdür. Çünkü Ay, Dünya’nın soluk (penumbral) gölgesinde bulunur. Tecrübeli bir gözlemci değilseniz bunu fark edemezsiniz.
Kanlı Ay Tutulması Nedir ?
Tutulma süresinin tamamı boyunca Ay kırmızı veya bakır bir renk alabilir. Ay tamamen gölgede iken, güneşten gelen bazı ışınlar Dünya atmosferinden geçer ve Ay’a doğru bükülür. Spektrumdaki diğer renkler Dünya’nın atmosferi tarafından engellenir ve dağılırken, kırmızı ışık daha kolay geçme eğilimindedir. Bu duruma kanlı ay tutulması denir.
Christopher Columbus, Jamaika’daki yerlileri korkutmak ve kendisiyle ekibini beslemek için 1504 yılında kanlı Ay tutulmasını kullandı. Columbus’un Yeni Dünya’ya yaptığı dördüncü ve son yolculuk oldu. Bir salgın esnasında gemi kurtçukları gemide delikler açtılar. Columbus iki gemisini terketmek zorunda kaldı. Daha sonra elinde kalan diğer iki gemisiyle 25 Haziran 1503 tarihinde Jamaika’ya ulaştılar ve yerliler tarafından oldukça iyi karşılandılar. Bundan 6 ay sonra Columbus’un ekibinde isyan çıkaran bir grup kendilerini beslemekten yorgun düşmüş Jamaika’lılardan bazılarını öldürür ve soyarlar.
Columbus’un elinde 29 Şubat 1504’te ay tutulmasını öngören bir almanak vardı. Yerel kabileyi bir araya getirdi ve ona Hristiyan tanrısının halkına artık yiyecek vermediğinden öfkelendiğini söyledi. Columbus, üç gece sonra dolunayın Tanrı’nın öfkesiyle kırmızı bir renk alacağını ve bunu beklemelerini söyledi. Kanlı Ay tutulması geçtiğinde yerliler dehşete düştü ve Columbus’un oğlu tarafından yapılan bir açıklamaya göre “Büyük bağırışlar ve feryatlarla her yönden erzaklar gemilerimize yöneldi.” dedi.
Columbus alacağını aldıktan sonra Ay son fazına girmeden önce, tanrının öfkesinin geçtiğini ve Ay’ı geri geleceğini söyleyerek, tekrardan kahraman olmayı başardı.
UzayCo